Рэлігія на тэрыторыі Мсціслаўскага раёна

У 1835 годзе Фадзей Булгарин пісаў у «Шляхавых нататках на паездцы з Дерпта ў Беларусь і назад»: «...пасля Чэрыкава, Чавус, Клімавічаў і Крычава і ўсіх наогул беларускіх гарадоў, у тым ліку і Полацка, выключаючы толькі Віцебск і Магілёў, Мсціслаў здаўся мне сталіцай!

Шмат прыгожых домікаў, асабліва на плошчы; новы Сабор пышны; каталіцкія касцёлы найвышэйшай і, так бы мовіць, ненагляднай архітэктуры і наогул шмат жыцця і руху ў горадзе. Гэта больш чым дзіўна».

Мсціслаў – спрадвеку быў найважнейшым цэнтрам беларускай святасці, духоўнай культуры і дзяржаўнасці.

Заснавальнік горада – князь Расціслаў Мсціслававіч, з роду Рурыкавічаў, унук Уладзіміра Манамаха, родапачынальнік смаленскіх князёў, вялікі князь Кіеўскі – прылічаны праваслаўнай царквой да ліку святых. Пры Расціслава Мсціслаў стаў другім па значнасці горадам Смаленскам у дзяржаве.

У гарадской архітэктуры Мсціслава, як у кроплі вады, адбілася своеасаблівасць архітэктурнага спадчыны Беларусі, традыцыйная для нашай краіны поліканфесійная і верацярпімасць. Ні адзін горад Усходняй Беларусі не можа параўнацца з Мсціславам па колькасці захаваліся арыгінальных помнікаў культавай архітэктуры XVII – XIX стагоддзяў – праваслаўнай, каталіцкай, уніяцкай.

Кармеліцкі касцёл Унебаўзяцця Божай Маці унесены ў дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Рэспублікі Беларусь, з'яўляецца адным з старажытных помнікаў горада.

Ансамбль езуіцкага калегіума гэтак жа унесены ў дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Рэспублікі Беларусь.

Пабудаваны ў XVIII стагоддзі; Храм Аляксандра Неўскага - помнік архітэктуры эклектыкі; Спаса-Праабражэнская царква - помнік драўлянага народнага дойлідства.
Жамчужынай Мсціслаўшчыны з'яўляецца Успенскі Пустынскі манастыр, заснаваны ў 1380 годзе князем Сямёнам Лугвением.
Манастыр стаў месцам наведвання тысяч паломнікаў, турыстаў з Беларусі, Расіі, Украіны, краін далёкага замежжа.
Нашы совремнники, памятаюць імёны тых людзей, якія калі-то стаялі ля вытокаў духоўнага і культурнага багацця, якія жылі, працавалі, змагаліся, станавіліся вядомымі ў маштабе не толькі сваёй краіны, але і за яе межамі, і, тым самым праслаўлялі
сваю Радзіму.
Такім чалавекам быў князь Сымон Лугвен, які кіраваў Мсціслаўскім княствам больш за пяцьдзесят гадоў.
Адкрыццё мемарыяльнай дошкі ў гонар князя Лугвения — крок да таго, каб увекавечыць памяць і зберагчы тое сама багатае спадчына, якое ён перадаў нашчадкам.
Сямён Лугвен і яго сын Юрый пакрылі свае імёны неўвядальнай славай як удзельнікі Грунвальдскай бітвы (1410 год), як абаронцы праваслаўнай веры.
Паліцы пад іх камандаваннем згулялі ключавую ролю ў бітве, не адступілі пад націскам крыжакоў.
У жылах Юрыя Сямёнавіча Мсціслаўскага цякла кроў двух магутных дынастый Усходняй Еўропы: Альгердовичей-Гедыминовичей і маскоўскіх Рурыкавічаў. Яго маці Марыя была роднай дачкой Дзмітрыя Данскога.
З роду Мсціслаўскіх князёў адбываецца і беларуская Жанна д'арк – Анастасія Слуцкая, якая прыняла актыўны ўдзел у разгроме орд крымскіх татар у пачатку XVI стагоддзя.
Горад з'яўляецца радзімай аднаго з першадрукароў ўсходніх славян – Пятра Мсціслаўца. Пётр Мсціславец у 1563 годзе ў Маскве і надрукаваў першую великорусскую датаваную друкаваную кнігу – «Апостал».
У цяперашні час на тэрыторыі раёна размешчана 9 праваслаўных храмаў і 2 касцёла.
Усяго налічваецца 13 культавых будынкаў, з якіх 9 ўяўляюць гістарычную каштоўнасць і маюць статус помнікаў архітэктуры.
У рэлігійных арганізацыях раёна ажыццяўляюць сваю дзейнасць 8 святароў: 5 праваслаўных святароў, 1 ксёндз, 2 пастара пратэстанцкіх рэлігійных суполак.
Ажыццяўляюць сваю дзейнасць 10 рэлігійных суполак з іх сем рэлігійных суполак праваслаўнага веравызнання: прыход Аляксандра Неўскага Кафедральнага Сабора (г. Мсціслаў), прыход храма Прападобнага Максіма Спавяданьніка (в. Хадасы), прыход Свята-Успенскага Пустынскага манастыра, прыход Свята-Пакроўскай праваслаўнай царквы (д. Бастеновичи), прыход Свята-Ільінскай праваслаўнай царквы (в. Слаўнае), прыход Свята-Узнясенскай царквы (в. Мазалава), прыход храма ў гонар Тупичевской іконы Божай Маці (г. Мсціслаў); адна каталіцкая абшчына Рымска-каталіцкага прыходу Успення Багародзіцы (г. Мсціслаў).
Пратэстантызм у раёне прадстаўлены 2-ма напрамкамі: абшчынай хрысціян веры евангельскай «Царква Благадаць», царквой Евангельскіх хрысціян – баптыстаў.
Згодна з артыкулам 9 Закона Рэспублікі Беларусь «Аб свабодзе сумлення і рэлігійных арганізацыях» рэлігійнымі суполкамі створана тры нядзельныя школы.
Праваслаўныя святары прымаюць актыўны ўдзел у грамадска-палітычным жыцці раёна, ва ўрачыстых мерапрыемствах, прысвечаных дзяржаўным святам – Дню Перамогі, Дню Незалежнасці Рэспублікі Беларусь, фестывалі сярэднявечнай культуры «Рыцарскі фэст», у адкрыцці памятных знакаў.
Стала традыцыйным асвячэнне асноўных сельскагаспадарчых работ пры правядзенні святаў «Зажынкі» і «Дажынкі».
Святары праводзяць жалобныя малебны і литии у гонар загінулых на полі бітвы, у Дзень памяці воінаў-інтэрнацыяналістаў, у Дзень вызвалення г. Мсціслава ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, у Дзень Перамогі, на пахаваннях савецкіх воінаў.
У цяперашні час ідзе рэканструкцыя Свята-Пакроўскай праваслаўнай царквы. д. Бастеновичи, рэканструкцыя будынкаў Свята-Успенскага Пустынскага манастыра.
Новы выгляд пасля шматгадовага забыцця атрымаў Храм у гонар Тупичевской Божай Маці.
Вялікую дапамогу ў рэканструкцыі і рамонце культавых збудаванняў аказваюць прадпрыемствы, арганізацыі, установы, жыхары раёна.
2013 год - год 750-годдзя скону гістарычнай асобы, Вялікага князя Аляксандра Неўскага. Да імя гэтага чалавека Мсціслаў мае прамое стаўленне, так як імя Аляксандра Неўскага носіць Кафедральны сабор г. Мсціслава.
У раёне падтрымана ініцыятыва капітальнага рамонту Аляксандра-Неўскага Кафедральнага Сабора, помніка архітэктуры 19 стагоддзя.
Дзякуючы добраахвотным ахвяраванням жыхароў раёна вядуцца работы па рэстаўрацыі будынка сабора.
Адвеку стагоддзяў сімвалам жыцця з'яўляецца свечка. З ёй звязана мноства старажытных рэлігійных абрадаў, якія існуюць і сёння.
Асаблівую ролю гуляла брацкая свечка. Жыхары асаблівых вёсак аб'ядноўваліся ў своеасаблівыя братэрства. Адной з традыцый быў выраб агульнай свечкі, якая прысвячалася святому апекуну вёскі. Воск для свечкі збіралі ўсе ўдзельнікі. Сама свечка мела антрапаморфны выгляд. На працягу года яна знаходзілася ў хаце аднаго з удзельнікаў брацтва, і ў дзень памяці святога «пераходзіла» да новага гаспадара.
Асаблівую значнасць «Свечка » атрымала тады, калі былі зачыненыя храмы.
Дома, дзе знаходзіліся «Свечкі» былі своеасаблівымі духоўнымі цэнтрамі. У гэтых дамах адзначаліся самыя вялікія царкоўныя святы, адпраўляліся сакрамэнты і абрады.
У Мсціслаўскім раёне абрад «Варваровская свечка » святкуецца з 16 на 17 снежня, напярэдадні дня святой Варвары. За гэтым святам ідзе шэраг іншых рэлігійных святаў. Усе гэтыя дні складаюць цэлы абрадавы цыкл.
Усяго ў раёне дзейнічае шэсць Варваровских свеч.
Але існуе знакамітая на ўсю Беларусь «Варваровская свечка» вёскі Бастеновичи. Гэты абрад у 2010 годзе ўвайшоў у спіс нематэрыяльных гісторыка-культурных каштоўнасцяў Беларусі.